Nowa wykładnia fiskusa dotknie zarówno podmioty świadczące usługi pomocnicze jak też zakłady lecznicze. Mimo braku zmiany przepisów skutki dla branży medycznej mogą być daleko idące zwłaszcza, że „zmiana” formalnie może obowiązywać wstecz.

W interpretacji ogólnej Minister Finansów i Rozwoju, powołując się na orzecznictwo TSUE, przedstawił własną wykładnię art. 43 ust. 1 pkt 18a i ust. 17a Ustawy o VAT, zgodnie z którą wskazano kryterium podmiotowe zwolnienia z podatku VAT dla podmiotów wykonujących czynności okołomedyczne na rzecz podmiotów leczniczych.

Czynności pomocnicze na rzecz podmiotów leczniczych

Zdaniem Ministra zwolnieniu z podatku VAT podlegają usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, wykonywane na rzecz podmiotów leczniczych na terenie ich zakładów leczniczych, w których jest wykonywana działalność lecznicza.

Zwolnieniu podlegają także dostawy towarów i świadczenie usług ściśle związanych z w/w usługami leczniczymi. Jednak co istotne Minister podkreślił, że to zwolnienie z podatku VAT jest ograniczone podmiotowo wyłącznie do podmiotów świadczących usługi podstawowe (lecznicze) zgodnie z art. 43 ust. 17a Ustawy o VAT.

W rezultacie podmioty zewnętrzne, które samodzielnie nie prowadzą działalności leczniczej, powinny opodatkować podatkiem VAT wg właściwej stawki świadczone na rzecz zakładów leczniczych usługi okołomedyczne (pomocnicze).

Analogicznie ograniczenie podmiotowe w zwolnieniu z podatku VAT ma zastosowanie do podmiotów dokonujących dostawy towarów ściśle związanej z usługami leczniczymi.

Zmiana wykładni dotknie również zakłady lecznicze (szpitale), które przynajmniej w części mogą być obciążone przez usługodawców podatkiem VAT. Alternatywą dla nich jest rezygnacja z oferty podmiotów zewnętrznych oraz samodzielne wykonanie czynności pomocniczych.

Jeżeli dotychczas podatnik (usługodawca) nie odprowadzał podatku VAT od takich czynności istnieje ryzyko zażądania przez fiskusa zaległego podatku VAT wraz z odsetkami za zwłokę.

Zakres czynności pomocniczych na rzecz podmiotów leczniczych

Dodatkowo Minister Finansów i Rozwoju wyjaśnił, że przez czynności ściśle związane z usługami leczniczymi, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 18a Ustawy o VAT, należy rozumieć usługi pomocnicze do danej usługi głównej. Jak zostało wskazane w interpretacji opieka szpitalna i medyczna stanowi proces, składający się z szeregu czynności wykonywanych na terenie placówki leczniczej. Proces ten rozpoczyna się od przyjęcia pacjenta do placówki, a kończy się wraz z jej opuszczeniem przez pacjenta. Stąd Minister wymienił przykładowe czynności pomocnicze w rozumieniu interpretowanych przepisów takie jak: wsparcie pielęgniarek lub salowych w opiece nad pacjentami przy wykonaniu czynności higienicznych i pielęgnacyjnych m.in. pomoc przy ubieraniu, karmienie, przewijanie, rozdawanie posiłków, transport pościeli i ścielenie łóżek szpitalnych, usuwanie pojemników z wydzielinami), monitorowanie stanu pacjentów, transport pacjentów na terenie placówki medycznej, pomoc w przygotowaniu do operacji lub zabiegu (zmiana odzieży i obuwia, oraz inne czynności niezbędne do przeprowadzenia procedur medycznych), przygotowanie pomieszczeń i przedmiotów niezbędnych do operacji i zabiegów medycznych (sprzątanie oraz dezynfekcja pomieszczeń, sterylizacja narzędzi, stołów operacyjnych, pojemników oraz innych przedmiotów, czynności związane z przygotowywaniem leków), asystowanie podczas operacji lub zabiegu (ubieranie zespołu medycznego, podawanie sterylnych pakietów), czynności związane z gospodarką bielizną i odzieżą szpitalną oraz pościelą (jej zmiana, transport wewnątrzszpitalny, pranie) zapewnienie odpowiedniego wyżywienia pacjentów, czynności związane z gospodarką odpadami szpitalnymi (ich usuwanie i transport wewnątrzszpitalny), transport wewnątrzszpitalny przedmiotów używanych w procesie opieki medycznej (narzędzi, materiałów i pojemników do badań, krwi i materiałów krwiopochodnych, wyników badań, łóżek, wózków, materacy), czynności administracyjne (przyjęcie do placówki medycznej, wywiad medyczny – w tym pomoc w wypełnianiu kwestionariuszy, wypisanie z placówki medycznej).
 

Dodatkowe warunki dla zwolnienia z podatku VAT

W interpretacji Minister wskazał również, że czynności okołomedyczne nie będą też objęte zwolnieniem z podatku VAT, gdy będą pozostawały w ścisłym związku z usługami medycznymi niesłużącymi celom wskazanym w art. 43 ust. 1 pkt 18a Ustawy o VAT – np. z operacjami plastycznymi wykonywanymi wyłącznie z powodów kosmetycznych czy też upiększających, testami genetycznymi dla celów ustalenia ojcostwa, badaniami lekarskimi przeprowadzanymi w celu wydania zaświadczenia niezbędnego do otrzymania odszkodowania od ubezpieczyciela itp.).

Nadto zdaniem Ministra Finansów i Rozwoju, celem zastosowania zwolnienia z podatku VAT dla świadczenia usług (dostawy towarów) pomocniczych muszą być one niezbędne do wykonania usługi podstawowej (zwolnionej) oraz głównym celem ich wykonania nie jest osiągnięcie dodatkowego dochodu przez podatnika, przez konkurencyjne wykonywanie tych czynności w stosunku do podatników niekorzystających ze zwolnienia (art. 43 ust. 17 Ustawy o VAT).

Jak też wynika z dalszych wyjaśnień Ministra Finansów i Rozwoju, z racji że zwolnienie z podatku VAT dla czynności okołomedycznych, wykonywanych na rzecz innych podmiotów leczniczych, przysługuje podmiotom prowadzącym działalność leczniczą, celem skorzystania ze zwolnienia z podatku VAT dla tych czynności, działalność lecznicza powinna być wykonywana faktycznie. Nie wystarczy, więc samo założenie podmiotu leczniczego. Tym samym można przypuszczać, że organy podatkowe będą oceniać czy podmiot świadczący czynności okołomedyczne, zwolnione z podatku VAT, rzeczywiście świadczy też usługi lecznicze.

W tym kontekście należy też mieć na uwadze art. 43 ust. 17 pkt 2 Ustawy o VAT, zgodnie z którym dla zwolnienia z podatku VAT głównym celem działalności pomocniczej nie może być osiągnięcie przez zakłady leczniczy dodatkowego dochodu przez konkurencyjne wykonywanie tego rodzaju czynności w stosunku do podatników niekorzystających ze zwolnienia z podatku VAT. Stąd można wnioskować, że kwestia skali świadczenia usług pomocniczych wobec działalności również będzie podlegać weryfikacji przez organy podatkowe pod kątem prawa do zwolnienia z podatku VAT.

Interpretacja ogólna została opublikowana na stronie Ministerstwa Finansów.

Jeśli chcieliby Państwo uzyskać bardziej szczegółowe informacje na temat skutków zmiany interpretacji przepisów przez Ministra Finansów, jak też przedyskutować możliwości zmiany obecnego modelu prowadzonej działalności, tak aby dostosować się do interpretacji i przygotować się na ewentualne spory z fiskusem za poprzednie lata, prosimy o kontakt.