Opodatkowanie programów motywacyjnych w świetle nowelizacji ustawy PIT

Opodatkowanie programów motywacyjnych

W dniu 27 października 2017 roku Sejm RP uchwalił nowelizację ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Ustawa wprowadza szereg istotnych zmian w przepisach o PIT, w tym między innymi doprecyzowuje kwestie związane z opodatkowaniem przychodów z tytułu uczestnictwa w tzw. pracowniczych programach motywacyjnych. Zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2018 roku.

1000

Funkcjonowanie programów motywacyjnych opiera się na nieodpłatnym (lub też częściowo odpłatnym) przyznawaniu pracownikom, na warunkach określonych w regulaminie, instrumentów finansowych, tj. np. opcji na akcje czy jednostek uczestnictwa, które zapewniają posiadaczowi, w pewnych warunkach prawo do realizacji uprawnień związanych z określonym instrumentem, w tym m.in. nabycia w określonym momencie oznaczonej liczby akcji.

Dotychczasowe problemy interpretacyjne

Dotychczasowe problemy pojawiające się na gruncie opodatkowania przychodów z tytułu uczestnictwa w programach motywacyjnych związane były z kwalifikacją źródła przychodu jak również momentem jego powstania i wynikały z niejednolitego stanowiska prezentowanego przez polskie ograny podatkowe. Jeszcze w 2015 i 2016 roku stanowisko to stało w sprzeczności z ugruntowaną linią orzeczniczą prezentowaną przez sądy administracyjne.

Z jednej strony organy podatkowe wskazywały, że przychód powstaje w momencie nabycia akcji jako przychód z innych źródeł. Z drugiej zaś strony, zgodnie z linią orzeczniczą prezentowaną przez sądy, do przysporzenia majątkowego dochodziło dopiero w momencie odpłatnego zbycia akcji a przychód w ten sposób otrzymany stanowi przychód z kapitałów pieniężnych.

W odpowiedzi na wskazane wyżej problemy Ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie szeregu regulacji doprecyzowujących w tym zakresie.
 

Narzędzia zapobiegające unikaniu opodatkowania – ogólna zasada ustalania źródła przychodu

W art. 10 ust. 4 ustawy PIT wprowadzono ogólną zasadę, zgodnie z którą przychody uzyskiwane nieodpłatnie w ramach programów motywacyjnych nie stanowią przychodu z kapitałów pieniężnych, natomiast zaliczane są do tego źródła przychodów, w ramach którego przychód ten jest uzyskiwany (np. ze stosunku pracy).

Powyższy przepis jest reakcją na proceder tworzenia sztucznych struktur wynagradzania z wykorzystaniem instrumentów finansowych, w celu osiągnięcia korzyści podatkowej, o którym alarmował Szef KAS w komunikacie z sierpnia 2017 roku o stosowaniu przepisów dotyczących przeciwdziałania unikaniu opodatkowania w kontekście tzw. programów motywacyjnych.

Zdaniem KAS, konstrukcja polegała na reklasyfikacji wynagrodzenia ze stosunku pracy - o charakterze nagrody pieniężnej - opodatkowanego wg progresywnej skali podatkowej stawką do 32%, do źródła przychodów z kapitałów pieniężnych, w celu zastosowania stawki 19%.

Problem dotyczy sytuacji kiedy rozliczenie instrumentu finansowego następuje poprzez wypłatę pracownikowi środków pieniężnych. Wypłata wynagrodzenia zostaje zatem sztucznie podzielona na wynagrodzenie ze stosunku pracy oraz wypłatę nagrody pieniężnej ze stosunku pracy sztucznie ukrytej w realizacji instrumentu finansowego.
 

Przesunięcie momentu podatkowego

Ustawodawca przewidział możliwość odroczenia przychodu z tytułu nabycia akcji w ramach programu motywacyjnego do momentu ich finalnej sprzedaży przy spełnieniu wskazanych w ustawie warunków oraz tylko w przypadku określonego typu programów motywacyjnych:

  1. Organizatorem programu motywacyjnego, w którym uczestniczy pracownik musi być spółka akcyjna (lub jej spółka dominująca), od której podatnik uzyskuje świadczenia lub inne należności w ramach stosunku pracy lub działalności wykonywanej osobiście.
  2. Program motywacyjny musi być utworzony na podstawie uchwały walnego zgromadzenia spółki.
  3. W wyniku realizacji programu motywacyjnego utworzonego przez tę spółkę podatnik faktycznie obejmuje lub nabywa akcje tej spółki lub akcje spółki w stosunku do niej dominującej.

Nie dotyczy to sytuacji, w których pracownik otrzymuje tylko ekwiwalent pieniężny z tytułu uczestnictwa w programie nie uzyskując prawa do faktycznego objęcia lub nabycia akcji.
W praktyce mamy do czynienia z odroczeniem opodatkowania, ponieważ mimo że przychód powstaje już na etapie nabycia akcji to jednak przychodu tego nie rozpoznajemy. Obowiązek podatkowy powstaje natomiast w momencie odpłatnego zbycia akcji, które opodatkowane jest stawką 19%.
 

Zakres zastosowania nowych przepisów

Pierwotny projekt ustawy przewidywał zwolnienie przychodu z opodatkowania na etapie nabycia akcji spółek zlokalizowanych w Unii Europejskiej i EOG. Ostatecznie na etapie prac Sejmu zakres zastosowania przepisów został rozszerzony na wszystkie kraje, z którymi Polska podpisała umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Oznacza to, że zwolnienie nie będzie na tym etapie dotyczyło polskich spółek, jako że jak rozumiemy Polska nie ma zawartej umowy o unikaniu z samą sobą. Nie ma pewności czy jest to zabieg celowy czy też wyłącznie przeoczenie, które zostanie w przyszłości zniwelowane kolejną nowelizacją.

Na chwilę obecną, polskie podmioty tworzące programy motywacyjne muszą mieć na uwadze, że przychody ich pracowników z tego tytułu będą opodatkowane zarówno na etapie przyznania uprawnień jaka i ich zbycia.

Natalia Wytrykowska, specjalista w zespole ds. PIT w KPMG w Polsce

© 2024 KPMG Sp. z o.o., polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i członek globalnej organizacji KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Limited, prywatną spółką angielską z odpowiedzialnością ograniczoną do wysokości gwarancji. Wszelkie prawa zastrzeżone.


Więcej informacji na temat struktury globalnej organizacji KPMG można znaleźć na stronie o strukturze zarządczej.

Bądź z nami w kontakcie