W nowelizacji uzupełniono i zmodyfikowano katalog zasad ogólnych postępowania administracyjnego. Projekt wprowadza m.in. zasadę przyjaznej interpretacji przepisów, zgodnie z którą w postępowaniu administracyjnym, którego przedmiotem będzie nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia wątpliwości co do treści normy prawnej powinny być rozstrzygane na korzyść strony.

Projekt przewiduje także uzupełnienie katalogu zasad ogólnych k.p.a. o zasadę proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania, którymi organ administracji publicznej powinien się kierować prowadząc postępowanie oraz zasadę pewności prawa. Zgodnie z nowelizacją organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczyny nie będą odstępować od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym.

Nowelizacja rozszerza i modyfikuje również zasadę ugodowego załatwienia spraw oraz doprecyzowuje zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.

W celu zapewnienia większej sprawności w zaskarżeniu bezczynności organu lub przewlekłości postępowania w projekcie zdefiniowano te pojęcia.

Zgodnie z nowelizacją „bezczynność” oznacza niezałatwienie sprawy w terminie wynikającym z przepisów prawa lub w dodatkowo wyznaczonym terminie. Natomiast „przewlekłość” zdefiniowano jako prowadzenie postępowania dłużej niż jest to konieczne do załatwienia sprawy.

Ponadto w miejsce przewidzianego obecnie zażalenia na niezałatwienie sprawy w terminie lub przewlekłe prowadzenie postępowania wprowadzono środek zaskarżenia w postaci ponaglenia.

W projekcie przewidziano także wprowadzenie zasady rozstrzygania wątpliwości co do stanu faktycznego na korzyść strony, jeżeli nie udało się ich usunąć w postępowaniu wyjaśniającym. Zasada ta będzie miała zastosowanie w postępowaniu administracyjnym, którego przedmiotem będzie nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie stronie uprawnienia z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w nowelizacji.

Wśród zmian przewidziano również alternatywną dla decyzji formę zakończenia postępowania administracyjnego w postaci milczącego załatwienia sprawy. Zastosowanie tej instytucji będzie możliwe tylko w postępowaniu przed organem pierwszej instancji.

Nowelizacja wprowadza milczące załatwienie sprawy w dwóch formach. Zgodnie z nowymi przepisami sprawę uznaje się za załatwioną milcząco w sposób w całości uwzględniający żądanie strony, jeżeli w terminie miesiąca od dnia doręczenia żądania strony właściwemu organowi administracji publicznej albo w innym terminie określonym w przepisie szczególnym organ:

1. nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie (milczące zakończenie postępowania) albo
2. nie wniesie sprzeciwu w drodze decyzji (milcząca zgoda).

Nowelizacja wprowadza również do postępowania administracyjnego mediację. Celem mediacji będzie wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz dokonanie ustaleń dotyczących jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa, w tym przez wydanie decyzji lub zawarcie ugody.

Mediacja będzie mogła być przeprowadzona w każdym przypadku, o ile charakter sprawy będzie na to pozwalał. Mediacja będzie dopuszczalna zarówno między stronami postępowania jak i między stronami postępowania a organem administracji publicznej.

W ustawie przewidywano możliwość zrzeczenia się przez stronę prawa do wniesienia odwołania. Takie oświadczenie będzie składane przed organem, który wydał decyzję po rozpoczęciu biegu terminu do wniesienia odwołania.

Do przepisów k.p.a. wprowadzono również szczególny tryb postępowania administracyjnego o charakterze uproszczonym. W ramach tej procedury postępowanie dowodowe będzie ograniczone wyłącznie do dowodów zgłoszonych przez stronę, łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania, oraz dowodów możliwych do ustalenia na podstawie danych, którymi dysponuje organ prowadzący postępowanie. W ramach tego postępowania wyłączono możliwość wypowiedzenia się przez stronę co do przeprowadzonych dowodów.

Znowelizowane przepisy doprecyzowują również zasady liczenia terminów. Zgodnie z nowelizacją, jeżeli koniec terminu do wykonania czynności będzie przypadał na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upłynie następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.

Nowelizacja przewiduje także możliwość wyznaczenia dłuższego niż 7 dni terminu na uzupełnienie braków formalnych.

Nowelizacja wprowadza fakultatywność wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeżeli bowiem stronie będzie przysługiwać prawo do zwrócenia się do organu, który wydał decyzję z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy będzie ona mogła wnieść skargę na tę decyzję bez skorzystania z tego prawa.

Znowelizowane przepisy przewidują również wprowadzenie środka zaskarżenia w postaci sprzeciwu od decyzji uchylającej zaskarżoną decyzję w całości i przekazującej sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji, który zastąpi obecnie funkcjonującą skargę na taką decyzję. Sąd w takim przypadku będzie oceniał jedynie istnienie przesłanek do wydania decyzji kasatoryjnej.

Nowe przepisy przewidują również zachowanie terminu do wniesienia skargi w sytuacji, gdy strona wniesie skargę wprost do sądu administracyjnego. W takim przypadku sąd ten niezwłocznie prześle skargę do organu, który wydał zaskarżone rozstrzygnięcie, wydał akt lub podjął inną czynność, będącą przedmiotem skargi.

W nowelizacji wyeliminowano również obowiązek skierowania wezwania do usunięcia naruszenia prawa przed złożeniem skargi do sądu administracyjnego, który dotyczył m.in. indywidualnych interpretacji podatkowych oraz aktów prawa miejscowego, a jego wypełnienie warunkowało możliwość wniesienia skargi.

Jeżeli mają Państwo pytania w zakresie omawianego zagadnienia, uprzejmie prosimy o kontakt.