KAS – nowa nazwa czy nowa rzeczywistość?

KAS – nowa nazwa czy nowa rzeczywistość?

1 marca 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej określająca na nowo strukturę organizacyjną administracji podatkowej i celnej, a także wprowadzająca nowe rozwiązania w zakresie kontroli przestrzegania przepisów prawa podatkowego.

1000

Dotychczasowa struktura organizacyjna

W ramach analiz poprzedzających złożenie projektu ustawy dokonano oceny istniejącej struktury organizacyjnej administracji podatkowej (16 izb skarbowych oraz 400 urzędów skarbowych), kontroli skarbowej (16 urzędów kontroli skarbowej) i Służby Celnej (16 izb celnych, 45 urzędów celnych wraz ze 143 oddziałami celnymi), funkcjonującej, z pewnymi modyfikacjami, od ponad trzydziestu lat.

Charakterystyka:

  • łączny budżet roczny ponad 5,4 mld PLN,
  • ponad 65 tys. pracowników,
  • 892 budynków w trwałym
  • zarządzie o łącznej powierzchni całkowitej 1.342.871 m²,
  • 152 budynków wynajmowanych komercyjnie o łącznej powierzchni całkowitej 89.659 m².
     

Ocena dotychczasowej struktury

W rezultacie stwierdzono, że rozproszenie i powielanie niektórych zadań związanych z procesem poboru należności podatkowych i celnych w ramach poszczególnych służb powoduje, iż nie jest możliwe ich realizowanie w sposób spójny i jednolity, a zarazem z optymalnym wykorzystaniem dostępnej kadry oraz zasobów organizacyjnych i finansowych.

Cele reorganizacji:

Główne cele, jakie, zgodnie z założeniami do ustawy, mają być osiągnięte w ramach Krajowej Administracji Skarbowej, to:

  • zwiększenie poziomu dobrowolności wypełniania obowiązków podatkowych,
  • zmniejszenie luki podatkowej,
  • poprawa skuteczności i efektywności w zwalczaniu oszustw podatkowych i odzyskiwaniu zaległości podatkowych i celnych,
  • zapewnienie obsługi klienta na wysokim poziomie, w tym usprawnienie obsługi podatnika (m.in. obsługa i wsparcie podatnika oraz przedsiębiorcy w prawidłowym wykonywaniu obowiązków podatkowych i celnych),
  • jednolite orzecznictwo w sprawach podatkowych i celnych na terenie całego kraju,
  • obniżenie kosztów funkcjonowania administracji skarbowej w relacji do poziomu uzyskiwanych dochodów budżetowych.

Nowa struktura organizacyjna

Z dniem 1 marca 2017 r. scalono organy Administracji Podatkowej, Służby Celnej i Kontroli Skarbowej. Powstała Krajowa Administracja Skarbowa, która zawiera:

  • 16 izb administracji skarbowej
  • 16 urzędów celno-skarbowych + 45 delegatur UCS +143 oddziały celne
  • 400 urzędów skarbowych

Nowa struktura organizacyjna

zakłada powołanie nowych organów:

  • dyrektora izby administracji skarbowej (który przejął zadania i kompetencje odrębnie i samodzielnie funkcjonujących dotychczas: dyrektora izby skarbowej i dyrektora izby celnej),
  • naczelnika urzędu celno-skarbowego (skupiający w ramach nadanych mu kompetencji, dotychczasowe zadania dyrektora urzędu kontroli skarbowej, naczelnika urzędu celnego i częściowo naczelnika urzędu skarbowego.
     

Nowe procedury kontrolne, zasady rozpatrywania odwołań, uprawnienia kontrolowanych

Ustawa, poza skonsolidowaniem administracji skarbowej, wprowadza nowy rodzaj czynności kontrolnych, m.in. kontrolę celno-skarbową, definiując na nowo zasady korygowania deklaracji za okresy objęte kontrolą celno-skarbową, wszczynania postępowań wymiarowych, a także rozpatrywania odwołań wnoszonych od decyzji wydawanych przez naczelnika urzędu celno-skarbowego.

Kontrola celno-skarbowa

Kontroli celno-skarbowej podlega przestrzeganie przepisów prawa podatkowego w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów w obrocie między obszarem celnym Unii Europejskiej a państwami trzecimi, regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych, prawa dewizowego i innych (prawidłowość wypłaty refundacji wywozowych przyznawanych w przypadku wywozu produktów rolnych do państw trzecich).
 

Procedura wszczęcia kontroli

Zasadą jest wszczęcie kontroli celno--skarbowej na podstawie upoważnienia doręczanego kontrolowanemu, ale kontrola może być również wszczęta bez upoważnienia, po okazaniu legitymacji służbowej (w przypadku podejrzenia, że nie są przestrzegane przepisy oraz okoliczności faktyczne uzasadniają niezwłoczne przeprowadzenie kontroli celno-skarbowej).
 

Osoby uprawione do przeprowadzenia kontroli

Kontrola celno-skarbowa należy do naczelnika urzędu celno-skarbowego. Takich urzędów jest 16, po jednym na każde województwo. Ustawa przewiduje, jako zasadę, uprawnienie do prowadzenia kontroli celno-skarbowej na terenie całego kraju. W ujęciu praktycznym oznacza to, że Naczelnik Podlaskiego Urzędu Celno-Skarbowego z siedzibą w Białymstoku może prowadzić kontrolę celno-skarbową u podatnika, który ma siedzibę w Rzeszowie.
 

Warto wiedzieć

Kontrola celno-skarbowa nie podlega gwarancjom zapisanym w rozdziale 5. Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej: brak obowiązku uprzedniego zawiadomienia o zamiarze przeprowadzenia kontroli (dotychczas zasadą było, że wszczęcie kontroli było poprzedzane zawiadomieniem o zamiarze jej wszczęcia, a podatnik miał 7 dni na przygotowanie się do kontroli), brak ograniczeń co do jednoczesności wielu postępowań kontrolnych, brak ograniczeń co do czasu trwania kontroli.

W ramach kontroli celno-skarbowej kontrolujący mogą: żądać dostępu do akt, ewidencji, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów, dokonywać oględzin, legitymować celem ustalenia tożsamości, przesłuchiwać kontrolowanego, osoby zatrudnione w podmiocie kontrolowanym, żądać dokumentów od kontrahentów kontrolowanego, prowadzić przeszukania lokali, w tym mieszkań, innych pomieszczeń i miejsc oraz rzeczy.

Ostatni etap kontroli

Kontrola celno-skarbowa prowadzona w zakresie przestrzegania przepisów prawa podatkowego kończy się wynikiem kontroli. Nowość stanowi pozbawienie kontrolowanego odniesienia się do treści wyniku kontroli w drodze wniesienia tzw. zastrzeżeń i wyjaśnień. W miejsce tego przewidziano możliwości złożenia korekty deklaracji podatkowych (w terminie 14 dni od doręczenia wyniku kontroli). Uprawnienie do korekty deklaracji przysługuje również w terminie 14 dni od daty wszczęcia kontroli celno-skarbowej.

Postępowanie podatkowe (wymiarowe)

Konsekwencją ustalenia w ramach kontroli celno-skarbowej nieprawidłowości w przestrzeganiu przepisów prawa podatkowego i braku dokonania korekty deklaracji jest wszczęcie postępowania podatkowego. Postępowanie podatkowe także należy do kompetencji naczelnika urzędu celno-skarbowego i kończy się decyzją.

Odwołania od decyzji naczelników urzędów celno-skarbowych

Na decyzje wydane przez naczelnika urzędu celno-skarbowego przysługuje odwołanie. Istotna zmiana polega na tym, że odwołanie rozpatruje ten sam naczelnik urzędu celno-skarbowego, który wydał decyzję. Oznacza to, że przy zachowaniu zasady dwuinstancyjności postępowania podatkowego (w ujęciu formalnym) w praktyce można mówić o zmarginalizowaniu instytucji postępowania odwoławczego jako gwarancji procesowej podatnika w ramach procesu podatkowego (Rysunek nr 1).

Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

Decyzje naczelnika urzędu celno-skarbowego wydane w ramach postępowania odwoławczego mogą być kwestionowane w ramach postępowania przed sądami administracyjnymi. W tym zakresie przepisy ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej nie wprowadzają zmian. Jakkolwiek korzystanie z uprawnienia do prowadzenia kontroli celno-skarbowej poza obszarem województwa, w którym dany naczelnik urzędu celno-skarbowego ma siedzibę, bezpośrednio przekłada się na to, w jakim wojewódzkim sądzie administracyjnym będzie rozpoznawana skarga na decyzję wydaną w postępowaniu odwoławczym. Wynika to z faktu, że zgodnie z przepisami stanowiącymi o właściwości miejscowej wojewódzkich sądów administracyjnych sądem właściwym miejscowo do rozpoznania skargi jest ten właściwy miejscowo dla siedziby organu administracji, którego działanie jest przedmiotem skargi. W ujęciu praktycznym oznacza to, że jeżeli decyzja dotycząca podatnika mającego siedzibę w Krakowie zostanie wydana przez Naczelnika Zachodniopomorskiego Urzędu Celno-Skarbowego w Szczecinie, skarga będzie rozpatrywana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie. Tym samym podatnik chcący wziąć udział w rozprawie przed wojewódzkim sądem administracyjnym w podanym przykładzie będzie musiał ponieść koszty dojazdu do tego sądu.

Szczególne uprawnienia organów Krajowej Administracji Skarbowej

Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej wprowadza szeroki katalog szczególnych uprawnień dla organów tej administracji, w tym uprawnienie do: pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i wykorzystywania informacji zawierających dane osobowe, informacji o dochodach, obrotach, rzeczach i prawach majątkowych podmiotów podlegających kontroli oraz podmiotów, co do których zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa albo przestępstwa skarbowego, obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych oraz dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych w celu ustalenia sprawców oraz uzyskania i utrwalenia dowodów przestępstw skarbowych i innych przestępstw wymienionych w ustawie.

Nowa nazwa czy nowa rzeczywistość?

Zmiany wprowadzone ustawą o Krajowej Administracji Skarbowej to nie tylko nowa nazwa, ale również nowe rozwiązania w zakresie zasad kontroli, szersze uprawnienia organów kontroli, zawężenie dotychczasowych uprawnień podatników i jednocześnie dodanie nowych. Należy zatem przyjąć, że jest to zmiana, która niewątpliwie w istotny sposób wpływa na sytuację procesową podatników, a tym samym na konieczność szczególnej dbałości o należyte realizowanie przez podatników tych uprawnień, których przepisy ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej nie ograniczają, co jest możliwe przy wykorzystaniu wiedzy i doświadczenia profesjonalnych pełnomocników (doradców podatkowych, radców prawnych) już od pierwszego dnia kontroli celno-skarbowej.

Niejawna kontrola operacyjna

Organy Krajowej Administracji Skarbowej mogą też prowadzić niejawną kontrolę operacyjną (m.in. uzyskiwanie i utrwalanie treści rozmów prowadzonych przy użyciu środków technicznych; uzyskiwanie i utrwalanie obrazu lub dźwięku osób z pomieszczeń, środków przewozowych lub miejsc innych niż miejsca publiczne: uzyskiwanie i utrwalanie treści korespondencji, w tym korespondencji prowadzonej za pomocą środków komunikacji elektronicznej) za uprzednią zgodą Sądu Okręgowego w Warszawie oraz dokonywać w sposób niejawny nabycia, zbycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa, ulegających przepadkowi, albo których wytwarzanie, posiadanie, przewożenie lub którymi obrót są zabronione, a także przyjmować lub wręczać korzyści majątkowe, za uprzednią zgodą Prokuratora Generalnego.

© 2024 KPMG Sp. z o.o., polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i członek globalnej organizacji KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Limited, prywatną spółką angielską z odpowiedzialnością ograniczoną do wysokości gwarancji. Wszelkie prawa zastrzeżone.


Więcej informacji na temat struktury globalnej organizacji KPMG można znaleźć na stronie o strukturze zarządczej.

Bądź z nami w kontakcie