Zagadnienia związane z cenami transferowymi były przedmiotem wielu rozstrzygnięć Wojewódzkich Sądów Administracyjnych oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego od momentu ich wprowadzenia do polskich przepisów podatkowych.

Obecnie obowiązująca treść ustawy o CIT praktycznie nie definiuje pojęcia transakcji objętej obowiązkiem dokumentacyjnym. To właśnie brak precyzyjnych przepisów w tym zakresie skutkuje wieloma wątpliwościami podatników, których przejawem są kierowane do ministra finansów wnioski o wydanie indywidualnych interpretacji.

NSA w prawomocnych orzeczeniach wielokrotnie wskazywał jak należy interpretować użyte sformułowanie „transakcja” dla potrzeb ustalenia obowiązku dokumentacyjnego. Niemniej jednak, żadna z przedstawionych definicji nie była tak szeroka jak wskazana w ustnym uzasadnieniu do wyroku NSA z 8 marca 2016 r. (II FSK 4000/13).
 

W złożonym wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji podatnik przedstawił, że jest spółką Skarbu Państwa działającą w grupie kapitałowej. W latach 2009 – 2012 między podmiotami powiązanymi w grupie kapitałowej doszło m.in. do:

(i) wniesienia przez Skarb Państwa aportem udziałów lub akcji,

(ii) objęcia przez Skarb Państwa akcji w podwyższonym kapitale zakładowym w zamian za aport,

(iii) objęcia akcji w zamian za wkład pieniężny,

(iv) objęcia udziałów w podwyższonym kapitale zakładowym w zamian za wkład pieniężny.

Spółka zapytała, czy wskazane transakcje kapitałowe powinny zostać objęte dokumentacją cen transferowych, o której mowa w art. 9a ustawy o CIT. Sama uważała, że z uwagi na brak wpływu przedstawionych zdarzeń na zobowiązanie podatkowe spółki, transakcje te powinny zostać wyłączone z obowiązku dokumentacyjnego.

Argumentacja podatnika nie została przyjęta przez Izbę Skarbowa w Warszawie. a 31 sierpnia 2012 r. organ wydał interpretację ( IPPB5/423-456/12-2/AS), w której wskazał, że w kontekście analizowania transakcji należy posługiwać się najszerszą definicją pojęcia „transakcja”, zgodnie z którą za transakcję należy przyjąć wszelkiego rodzaju czynności prawne powodujące przeniesienie własności dóbr. W konsekwencji izba wskazała, że objęcie udziałów/akcji w podwyższonym kapitale podmiotu powiązanego, m.in. za wkład niepieniężny (aport), mimo że jest obojętne podatkowo, stanowi transakcję. A zatem podlega obowiązkowi dokumentacyjnemu.

Spółka wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem z 28 sierpnia 2013 r. (III SA/Wa 3335/12) uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd wskazał, ze zakres omawianego art. 9a ustawy o CIT obejmuje takie transakcje pomiędzy podmiotami powiązanymi, w wyniku których dochodzi do zmiany wielkości zobowiązania podatkowego. Jednocześnie podkreślił, że dokumentacja cen transferowych dotycząca rozliczeń ze Skarbem Państwa nie miałaby czemu służyć, gdyż nie ma prawnych możliwości nałożenia na Skarb Państwa sankcyjnej stawki podatku. W takiej transakcji nie może bowiem dojść do zaniżenia dochodu lub zawyżenia straty podatkowej z uwagi na zwolnienie Skarbu Państwa z podatku dochodowego.

Skład orzekający nie podzielił stanowiska WSA oddalając wyrok sądu I instancji. W ustnym uzasadnieniu wskazano, że termin „transakcja” należy rozpatrywać na podstawie reguł języka polskiego, zgodnie z którymi pojęcie to dotyczy zawierania umów handlowych, układów porozumień, wyników rokowań. W oparciu o tak przedstawioną definicję, zdaniem NSA, transakcje mające charakter umów transferu dóbr, pieniędzy i innych wartości należy uznać za transakcje, o których mowa w art. 9a ustawy o CIT. W konsekwencji również te zdarzenia gospodarcze, w wyniku których nie dochodzi do powstania zobowiązania podatkowego, powinny zostać objęte obowiązkiem dokumentacyjnym. Jednocześnie NSA potwierdził argumentacje zaprezentowaną w interpretacji, że Skarb Państwa nie jest objęty podmiotowym zwolnieniem z podatku dochodowego będącym przy tym podatnikiem korzystającym ze zwolnienia. Co ciekawe w argumentacji wskazano, iż to, że stroną transakcji jest Skarb Państwa wcale nie gwarantuje, że jest ona realizowana na warunkach rynkowych.

Przedstawiona przez NSA argumentacja otwiera nowe drzwi do interpretowania obowiązujących jeszcze przepisów w zakresie cen transferowych. Dotychczas obowiązujące przekonanie o istniejącym obowiązku dokumentowania transakcji, których efektem była zmiana w zakresie zobowiązania podatkowego, przechodzi powoli do lamusa. Z przedstawionego w ustnym uzasadnieniu stanowiska składu orzekającego NSA wynika, że obowiązkowi dokumentacyjnemu powinny podlegać wszystkie zdarzenia gospodarcze, również te obojętne podatkowo, jak np. wniesienie aportu. Dodatkowo, kluczowe dla polskich spółek z udziałem Skarbu Państwa jest to, że wszystkie transakcje realizowane ze Skarbem Państwa powinny podlegać obowiązkowi dokumentacyjnemu, a ich rynkowość powinna być weryfikowana według reguł obowiązujących w przepisach podatkowych.

Wydaje się, że NSA w wydanym wyroku nie wziął pod uwagę ewentualnych konsekwencji takiej interpretacji przepisów ustawy o CIT w zakresie cen transferowych, które mogą skutkować nałożeniem na podatników dodatkowych obowiązków związanych z koniecznością objęcia dokumentacją zdarzeń gospodarczych bez względu na ich ujęcie w wyniku podatkowym.

Źródło: Artykuł pt. „Czy aport to transakcja” współautorstwa Moniki Palmowskiej, dyrektora oraz Jakuba Roszkiewicza eksperta w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce, ukazał się w „Rzeczpospolitej” w dniu 16 marca 2016 r.

Informacje zawarte w niniejszej publikacji mają charakter ogólny i nie odnoszą się do sytuacji konkretnej firmy. Ze względu na szybkość zmian zachodzących w polskim prawodawstwie prosimy o upewnienie się w dniu zapoznania się z niniejszą publikacją, czy informacje w niej zawarte są wciąż aktualne. Przed podjęciem konkretnych decyzji proponujemy skonsultowanie ich z naszymi doradcami.