Ceny Transferowe – na celowniku organizacji międzynarodowych

Na celowniku organizacji międzynarodowych

Komentarz Tomasza Szczepanka, starszego menedżera w zespole ds. cen transferowych w KPMG w Polsce.

1000

Debata publiczna wokół zagadnień podatkowych, zarówno ta toczona w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym, przyjęła w ostatnich kilkunastu miesiącach niespotykane jak dotąd natężenie. Chyba wszyscy, nawet nieszczególnie zainteresowani tematem, słyszeli lub czytali w mediach doniesienia o celebrytach, którzy powodowani względami fiskalnymi zdecydowali się zmienić kraj zamieszkania, co nierzadko wzbudzało falę krytyki ze strony obywateli i instytucji rządowych opuszczanego kraju. Również praktyki wielu korporacji międzynarodowych wykorzystujących skomplikowane, ale – co warto podkreślić – zgodne z prawem, struktury dla celów optymalizacji podatkowej są na cenzurowanym, szczególnie ze strony organizacji międzynarodowych oraz administracji podatkowych, w których owe korporacje wykazują relatywnie niskie dochody w porównaniu do niekiedy gigantycznych zysków realizowanych w skali globalnej.

Zainteresowanie kwestiami podatkowymi ze strony rządów krajów wysokorozwiniętych, zwłaszcza w odniesieniu do tzw. szczelności systemu podatkowego, wydaje się uzasadnione w obliczu kurczenia się dochodów z danin publicznych, w konsekwencji nadal utrzymującego się globalnego spowolnienia gospodarczego. W odczuciu przedstawicieli wielu czołowych krajów świata (prym w debacie wiodą gospodarki należące do grupy G20) obecnie funkcjonujący system międzynarodowego prawa podatkowego jest nieadekwatny do wyzwań, jakie stawiają nowoczesne gałęzie gospodarki (szczególnie cyfrowa i internetowa) i niewystarczający, aby skutecznie przeciwdziałać negatywnym zjawiskom, takim jak zupełny brak albo tylko częściowe opodatkowanie pewnych zdarzeń gospodarczych lub przenoszenie zysków przedsiębiorstw do tzw. przyjaznych jurysdykcji podatkowych z wykorzystaniem narzędzi i struktur planowania podatkowego (np. instrumentów hybrydowych lub cen transferowych).

Nową dynamikę toczącej się dyskusji w powyższym zakresie nadał Szczyt G20, zorganizowany w dniach 18-19 czerwca 2012 r. w Los Cabos w Meksyku, który okazał się przełomem dzięki włączeniu do czynnego uczestnictwa w debacie Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (dalej „OECD”). W deklaracji końcowej szczytu wprost odniesiono się do potrzeby zabezpieczenia poszczególnych gospodarek przed „erozją podstawy opodatkowania i przekazywaniem zysków” (ang. Base Erosion and Profit Shifting, dalej „BEPS”). Ponadto, ministrowie finansów Grupy G20 zaapelowali do OECD o przeprowadzenie dogłębnej analizy aktualnie występujących zjawisk, które powodują negatywne konsekwencje podatkowe zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym. Oczekiwaniem krajów G20 było także, aby – oprócz identyfikacji niepożądanych zjawisk powodujących BEPS – OECD zajęła się opracowaniem planu działania, który w sposób skoordynowany i wszechstronny zmierzy się najgroźniejszymi przejawami BEPS.

OECD potrzebowała zaledwie nieco ponad pół roku, aby w raporcie opublikowanym w lutym 2013 r. podsumować występujące w obecnie funkcjonującym międzynarodowym systemie prawa podatkowego sposoby erozji podstawy opodatkowania oraz przesuwania zysków z jurysdykcji podatkowych o wysokich stawkach podatku dochodowego do tych bardziej przyjaznych podatnikom (tzn. opodatkowujących zyski przedsiębiorstw na znacznie niższym poziomie). Raport „Addressing Base Erosion and Profit Shifting” (dalej „Raport BEPS”) zawiera m.in. katalog metod, których zastosowanie w majestacie obowiązującego prawa może powodować istotne obniżenie opodatkowania danych zdarzeń gospodarczych lub ich całkowite nieopodatkowanie. Szczególną uwagę OECD zwróciło wykorzystanie następujących instrumentów i struktur: uzyskiwanie wysokich dochodów finansowych za pośrednictwem oddziałów zlokalizowanych w przyjaznych jurysdykcjach podatkowych, wykorzystywanie podmiotów hybrydowych (transparentnych podatkowo) lub spółek pośredniczących, a także instrumentów hybrydowych i innych transakcji finansowych (np. instrumentów pochodnych) do optymalizacji strumieni przepływów wewnątrz grup kapitałowych, alokowanie – często bez ekonomicznego uzasadnienia – funkcji, aktywów i obszarów ryzyka generujących wysoki potencjał zysków do krajów o niskim opodatkowaniu dochodów w ramach wewnątrzgrupowych struktur opartych o modele cen transferowych.

Raport BEPS, identyfikując obszary ryzyka związanego z nieszczelnością systemu podatkowego w wymiarze międzynarodowym, nie dawał odpowiedzi jak poszczególne kraje OECD powinny radzić sobie z zagrożeniem. Dlatego w miesiącach następujących po publikacji Raportu BEPS OECD zajęła się opracowaniem konkretnych zadań, których realizacja powinna przyczynić się do skutecznego ograniczenia zjawisk BEPS. W lipcu 2013 r. OECD zaprezentowała przedstawicielom grupy G20 kolejne opracowanie podsumowujące wyniki tych prac: „Action Plan on Base Erosion and Profit Shifting” (dalej „Plan Działania”).

Plan Działania obejmuje 15 inicjatyw, których realizacji podejmie się OECD wraz z zaproszonymi do współpracy krajami G20 niebędącymi członkami OECD. Oczekuje się, ze większość zaplanowanych działań zostanie zrealizowana do końca 2015 r.

Przy analizie katalogu planowanych inicjatyw OECD zaskakuje, jak wielką wagę Plan Działania przypisuje zagadnieniom cen transferowych – aż 4 z 15 wymienionych w dokumencie działań bezpośrednio odnosi się do tej problematyki (Działanie nr 8, 9 i 10: Zapewnienie, że rezultaty osiągane w wyniku stosowania cen transferowych odpowiadają faktycznie wytworzonej wartości w odniesieniu do: i) wartości niematerialnych i prawnych, ii) ponoszonego ryzyka i angażowanego kapitału oraz iii) innych transakcji obarczonych wysokim ryzykiem; Działanie nr 13: Powtórne zdefiniowanie dokumentacji dla celów cen transferowych). Natomiast pozostałe działania w zdecydowanej większości nawiązują do zagadnień cen transferowych w sposób pośredni – poprzez analizowanie postaw i przeciwdziałanie szkodliwym, z fiskalnego punktu widzenia, zachowaniom realizowanym w obrębie przedsiębiorstw wielonarodowych. Do ciekawszych zadań wymienionych w Planie Działania można zaliczyć: Odniesienie się do wyzwań elektronicznego handlu (Działanie nr 1); Neutralizację efektów hybrydowych struktur wykorzystujących niespójność systemów podatkowych (Działanie nr 2) czy Zobowiązanie podatników do ujawniania ich agresywnych strategii podatkowych (Działanie nr 12).

Plan Działania zaprezentowany przez OECD jest pierwszym krokiem na drodze do ograniczenia przez administracje podatkowe krajów OECD szkodliwych praktyk w zakresie BEPS. Naturalnie pozostaje jeszcze do wykonania olbrzymia praca w związku z realizacją poszczególnych zadań w ramach, dodajmy, bardzo ambitnie zakreślonego harmonogramu (pierwsze efekty prac mają być dostępne już za rok, tj. we wrześniu 2014 r.). Nasuwa się pytanie, czy w tak krótkim czasie OECD będzie w stanie skutecznie dokonać ponownej definicji głównych zasad harmonizujących międzynarodowy system podatkowy, nie zaprzepaszczając wieloletniego dorobku społeczności międzynarodowej w tym zakresie. Zapewne dla wielu podatników najbliższe 2 lata będą obarczone niepewnością w odniesieniu do wybranych przez nich rozwiązań optymalizacyjnych (np. stosowania struktur hybrydowych lub struktur wykorzystujących skomplikowane modele cen transferowych). Pozostaje im uważnie śledzić wszystkie prace OECD i na bieżąco dokonywać analizy, czy stosowane przez nich rozwiązania pozostaną nadal akceptowalne z punktu widzenia krajowego prawa podatkowego, jak również z perspektywy międzynarodowej.

Czy powyższe wnioski dotyczą również podatników w Polsce? Należy założyć, że tak. Projekty zmian do ustaw podatkowych pojawiające się na przestrzeni ostatnich miesięcy bardzo ściśle wpisują się w schemat walki z BEPS. Dla potwierdzenia tej tezy przywołajmy w tym miejscu proponowane rozszerzenie obowiązku podatkowego poprzez objęcie podatkiem dochodowym (CIT) spółek komandytowo-akcyjnych i spółek komandytowych, czy też koncepcję wprowadzenia opodatkowania kontrolowanych spółek zagranicznych (tzw. CFC – ang. Controlled Foreign Corporations).

Czy zmiany miejsc zamieszkania przez osoby sławne i bogate lub zmiany siedzib spółek podyktowane względami fiskalnymi będą nadal miały sens ekonomiczny? Czy odpowiednio zaprojektowane struktury międzynarodowych koncernów i transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi będą nadal pozwalać na globalne oszczędności podatkowe? Odpowiedź na te pytania w znacznej mierze będzie zależeć od rozwoju prac nad bieżącymi inicjatywami OECD, a zwłaszcza od realizacji zadań określonych w Planie Działania.

© 2024 KPMG Sp. z o.o., polska spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i członek globalnej organizacji KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Limited, prywatną spółką angielską z odpowiedzialnością ograniczoną do wysokości gwarancji. Wszelkie prawa zastrzeżone.


Więcej informacji na temat struktury globalnej organizacji KPMG można znaleźć na stronie o strukturze zarządczej.

Informacje zawarte w niniejszej publikacji mają charakter ogólny i nie odnoszą się do sytuacji konkretnej firmy. Ze względu na szybkość zmian zachodzących w polskim prawodawstwie prosimy o upewnienie się w dniu zapoznania się z niniejszą publikacją, czy informacje w niej zawarte są wciąż aktualne. Przed podjęciem konkretnych decyzji proponujemy skonsultowanie ich z naszymi doradcami.

Bądź z nami w kontakcie